سیّدمحمّد عمادی حائری
چکیده
ابوالفضل میبدی در مقدّمه‌اش بر کشف‌الأسرار و عُدّة‌الأبرار نوشته است که تفسیر وی بسط‌یافتهٔ تفسیر خواجه عبداللّه انصاری است. مقالهٔ حاضر نخست دو فرضیهٔ اصلی را دربارهٔ هویّت مؤلّف تفسیری که منبع اصلی میبدی در تألیف کشف‌الأسرار بوده است شرح می‌دهد و شواهدی به نفع فرضیهٔ دوم عرضه می‌کند. در ادامه، ضمن توصیف فرضیهٔ تأثیرپذیری ...
بیشتر
ابوالفضل میبدی در مقدّمه‌اش بر کشف‌الأسرار و عُدّة‌الأبرار نوشته است که تفسیر وی بسط‌یافتهٔ تفسیر خواجه عبداللّه انصاری است. مقالهٔ حاضر نخست دو فرضیهٔ اصلی را دربارهٔ هویّت مؤلّف تفسیری که منبع اصلی میبدی در تألیف کشف‌الأسرار بوده است شرح می‌دهد و شواهدی به نفع فرضیهٔ دوم عرضه می‌کند. در ادامه، ضمن توصیف فرضیهٔ تأثیرپذیری ترجمه‌های قرآنی نوبت اوّلِ کشف‌الأسرار از کهن‌ترین ترجمهٔ قرآن به فارسی (ضمن تفسیر فارسی موسوم به ترجمهٔ تفسیر طبری)، یادآور می‌شود که شاعرانگی‌های متن میبدی در ترجمه‌های نوبت اوّل و تصرّف در تحریرهای نخستین ترجمهٔ قرآن به فارسی غالباً از خواجه عبداللّه انصاری است و، به‌‌این‌‌ترتیب، میبدی را بیشتر باید ناقل دانست نه مبتکر. در دو بخش پایانیِ مقاله، نویسنده با بررسی و تحلیل ترجمهٔ آیهٔ 85 سورهٔ یوسف و آیهٔ 118 سورهٔ أعراف در بخشی از تفسیری کهن به پارسی و کشف‌الأسرار از یک سو و مقایسه و تطبیق آن‌ها با متن قرآنی از سوی دیگر، از نحوهٔ تصرّف میبدی و کاتبان کشف‌الأسرار در عبارات تفسیر انصاری سخن می‌گوید و می‌کوشد بر اساس نمونهٔ نخست، علّت اضطراب متن میبدی را در ترجمهٔ آیهٔ 85 سورهٔ یوسف نشان دهد و بر اساس نمونهٔ دوم، یکی از کارکردهای شناسهٔ «ـیذ» (ـید) را در گویش قدیم هروی توضیح دهد.
